یافته‌های نوین پارینه‌‌لرزه‌شناختی در پهنة‌ همپوشانی قطعه‌های شمال باختری و جنوب خاوری گسل شمال تبریز (شمال باختر ایران)

Authors

  • آرام فتحیان بانه کارشناس ارشد، دانشکده‌ علوم‌پایه، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران شمال، تهران، ایران
  • حمید نظری استادیار، پژوهشکده‌ علوم‌زمین، سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور، تهران، ایران
  • مرتضی طالبیان استادیار، پژوهشکده‌ علوم‌زمین، سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور، تهران، ایران
  • منوچهر قرشی دانشیار، دانشکده علوم پایه، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران شمال؛ پژوهشکده‌ علوم‌زمین، سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور، تهران، ایران
Abstract:

شهر تبریز به عنوان یک مرکز مهم جمعیتی در شمال باختر ایران، در نزدیکی گسل شمال تبریز با درازای نزدیک به 150 کیلومتر، قرار دارد. این گسل راستالغز راست‌گرد، متشکل از دو قطعة‌ گسلی اصلی است که این دو، با الگوی راست‌پله نسبت به هم آرایش یافته‌اند. در پهنة همپوشانی شکل گرفته در میان دو قطعة‌ گسلی یاد شده، جنبش‌های راست‌گرد جوان مسبب پدیداری حوضه‌ای کششی شده‌اند.کرانه‌های این حوضه، با افشانه‌ها و شاخه‌های گسلی به هم پیونددهنده‌ این دو قطعة‌ گسلی انطباق یافته‌اند. رخداد زمین‌لرزه‌های تاریخی شدید در گسترة‌ تبریز شاهدی بر جنبایی گسل شمال تبریز از نظر لرزه‌ای است. از این میان دست‌کم دو زمین‌لرزة ویرانگر سال‌های 1721 (Ms 7.3) و 1780 (Ms 7.4) میلادی را به گسل شمال تبریز نسبت می‌دهند. پس از زمین‌لرزة‌ 1780 میلادی، این گسل تا به امروز هیچ رویداد لرزه‌ای بزرگی را تجربه نکرده است. در طی دهه‌های اخیر، با بهره‌گیری از بررسی‌های پارینه‌لرزه‌شناختی سعی بر شناسایی شمار بیشتری از زمین‌لرزه‌های کهن شده‌است. از آن‌جا که مطالعات پارینه‌‌لرزه‌شناختی صورت‌گرفته در گسترة تبریز تاکنون بر روی قطعات شمال باختری و جنوب خاوری گسل شمال تبریز متمرکز بوده، در این پژوهش تلاش  بر آن است تا پهنه‌ همپوشانی قطعات گسلی یاد شده را مورد مطالعات پارینه‌‌لرزه‌شناختی قرار دهیم. از این رو با مطالعة‌ عکس‌های هوایی، تصاویر ماهواره‌ای و بررسی‌های صحرایی، ساختگاه مناسبی برای حفر ترانشه‌ پارینه‌‌لرزه‌شناختی در 6 کیلومتری شمال باختر تبریز (بر روی یکی از شاخه‌های جوان گسلی پهنة‌ همپوشانی قطعات شمال باختری و جنوب خاوری گسل شمال تبریز)، مکان‌یابی شد. در ادامه، با حفر ترانشه‌ای عمود بر راستای افراز گسلی و تمرکز بررسی‌های پارینه‌‌لرزه‌شناختی در آن، آثار دست‌کم دو رویداد مهلرزه‌ای شناسایی شد.  

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

ساختار گسل شمال قزوین و گسلهای بخش شمال خاوری قزوین

گسل شمال قزوین یکی از گسلهای اصلی در استان قزوین دارای عملکرد فشاری،همراه با حرکت امتداد لغز چپگرد در بعضی مناطق است. درازای این گسل ۶٠کیلومتر و دارای راستای خاوری- باختری بوده و میتوان آن را جزء یکی ازگسلهای اصلی البرز به شمار آورد. علیرغم داشتن شباهت بسیار با گسل شمالتهران، تا کنون ارتباطی قطعی میان این دو گسل یافت نشده است. این گسلدر قسمت خاوری خود به گسل شمال شکرناب میرسد، که به نظر میآید ا...

full text

رخساره‌های رسوبی و چینه‌نگاری سکانسی نهشته‌های سازند قم در شمال خاوری دلیجان- شمال ‌باختری ایران مرکزی

نهشته‌های سازند قم به سن الیگوسن در شمال باختری ایران مرکزی (شمال خاور دلیجان)، در امتداد شمال خاوری- جنوب باختری گسترش یافته‌اند. 4  عضو‌سازند قم در ناحیه مورد مطالعه (بی‌نام، a، b و c1) به طور عمده از سنگ‌آهک‌‌مارنی، سنگ‌آهک، سنگ‌آهک ماسه‌ای و مقادیر ناچیزی ماسه‌سنگ تشکیل شده است. مرز زیرین این سازند با سازند سرخ زیرین به صورت ناپیوستگی همشیب و مرز بالایی آن توسط رسوبات آبرفتی پوشی...

full text

ساختار گسل شمال قزوین و گسلهای بخش شمال خاوری قزوین

گسل شمال قزوین یکی از گسلهای اصلی در استان قزوین دارای عملکرد فشاری،همراه با حرکت امتداد لغز چپگرد در بعضی مناطق است. درازای این گسل ۶٠کیلومتر و دارای راستای خاوری- باختری بوده و میتوان آن را جزء یکی ازگسلهای اصلی البرز به شمار آورد. علیرغم داشتن شباهت بسیار با گسل شمالتهران، تا کنون ارتباطی قطعی میان این دو گسل یافت نشده است. این گسلدر قسمت خاوری خود به گسل شمال شکرناب میرسد، که به نظر میآید ا...

full text

کانی‌شناسی و زمین‌شیمی ذخیره‌ی کائولن هیزه‌جان، شمال باختری ورزقان، استان آذربایجان شرقی، شمال باختر ایران

The Hizeh-Jan kaolin deposit (NW Varzaghan, East-Azarbaidjan Province) is a typical clayey deposit with andesitic host of Eocene age in northwestern Iran. Based on XRD analyses, the minerals of this deposit include kaolinite, pyrophyllite, quartz, smectite, muscovite-illite, hematite, goethite, anatase, alunite, diaspore, feldspar, hornblende, and calcite. Increasing SiO2/Al2O3 ratio from the c...

full text

مدل زمین‌ساخت فلات آذربایجان (شمال گسل تبریز و جنوب ارس)

آذربایجان ایران ناحیه‌ای است در شمال باختر ایران که دگرشکلی و لرزه‌خیزی شدیدی دارد و میان کوهزادهای بزرگ قفقاز در شمال و  البرز در خاور و با فاصله از زاگرس در جنوب قرار گرفته است. در این مطالعه محدوده شمال­باختر ایران در شمال گسل تبریز (تا محدوده شهر میانه)، یعنی محدوده استان‌های آذربایجان شرقی و اردبیل مورد بررسی قرار می‌گیرد. در این پژوهش ساختارهای محدوده یاد‌شده در ارتباط با سوگیری تنش‌ها و ...

full text

بررسی کانی‌شناسی و ژئوشیمی متابوکسیت– لاتریت کرندوم‌دار حیدرآباد، جنوب خاوری ارومیه، شمال باختری ایران

The Heydarabad bauxite-laterite deposit is located in 63 km southeast of Urmia city. This ore deposit occurs as a concordant layer within the boundaries of Upper Permian and Lower Triassic carbonate units (limestone and dolomite), although it has been suffered some tectonic displacements along its direction. The studied horizon varies from 15-20 m in thickness and has an east-west trend with a ...

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


Journal title

volume 22  issue 86

pages  3- 12

publication date 2012-11-21

By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023